Βενετσάνου Ειρήνη (Νένα) (1955 – )

Ερμηνεύτρια – Συνθέτρια

nena-venetsanou5-9-10-2020

Η  Νένα  Βενετσάνου  γεννήθηκε στην Αθήνα το 1955, από Σαλαμίνιους γονείς.  Είναι κόρη του Νίκου   Παν. Βενετσάνου  και  της Κυριακούλας θυγ. Αντ. Βενετσάνου. Ο πατέρας της ήταν  καπετάνιος  και η μητέρα της ήταν φιλόλογος.

Σε ηλικία μόλις 6 χρονών άρχισε τα πρώτα μαθήματα πιάνου με την Χάρη Κλαδάκη συνέχισε στο Ελληνικό Ωδείο Αθηνών και Σύρου. Δημοτικό σχολείο πήγε στο Ψυχικό.  Γυμνάσιο πήγε στις «Ουρσουλίνες» του Ψυχικού και αποφοίτησε  από το Γυμνάσιο της Σύρου, όπου εκεί ήταν διορισμένη η μητέρα της. Το 1973, έφυγε για τη Γαλλία για πανεπιστημιακές σπουδές. Σπούδασε στο Παν/μιο Besacon Ιστορία της Τέχνης και Αρχαιολογία μέχρι το 1977. Παράλληλα πήρε μαθήματα τραγουδιού, στο Παρίσι, από την Ίρμα Κολάση.

Επιστρέφοντας στην Ελλάδα το 1977 για να συντάξει μια εργασία μεταπτυχιακή πάνω στο έργο του Γιάννη Τσαρούχη, ξαναέρχεται σε επαφή με την νέα, μεταδικτατορική πραγματικότητα της Ελληνικής κοινωνίας.  Εντάσσεται σε διάφορα κοινωνικά κινήματα και ενσωματώνεται τελικά στο Φεμινιστικό Αυτόνομο Κίνημα, όπου γράφει και τα πρώτα της τραγούδια που γίνονται σημείο αναφοράς του Γυναικείου κινήματος στην Ελλάδα και συνεργάζεται με την Ελένη Καραϊνδρου και τον Χρήστο Λεοντή.  Εμφανίζεται στην τηλεόραση και δίνει το πρώτο της υπαίθριο κονσέρτο μπροστά σε 3.000 άτομα. Ο Χρήστος Λεοντής την προσλαμβάνει για μια δίχρονη περιοδεία.  Η συμμετοχή της σ’ ένα τηλεοπτικό διαγωνισμό που είχε στόχο την προβολή νέων ταλέντων, της δίνει ένα πρώτο βραβείο.  Την επομένη, την προσκαλούν στο Τρίτο Πρόγραμμα του ραδιοφώνου για να τραγουδήσει στην πιο πετυχημένη εκπομπή του: «Εδώ Λιλιπούπολη». Εκεί συναντιέται με τον Μάνο Χατζηδάκι, επικεφαλή του Τρίτου και με μια πλειάδα νέων συνθετών και διανοούμενων.  Επί σειρά 15 ετών, η  Νένα συνδέθηκε με τη μουσική του Μάνου Χατζηδάκι, όταν αυτός μετά την παραίτησή του από το ραδιόφωνο, αποφάσισε να παρουσιάζει κύκλους τραγουδιών σε μορφή κονσέρτου, διαλέγοντας από τα όψιμα έργα του και συνθέτοντας νέα.  Έτσι η Νένα άρχισε συγχρόνως με την περιοδεία της, με τα Μουσικά Νιάτα που έκανε τότε, να περιδιαβαίνει την Ελλάδα με τη μουσική του Μ. Χατζηδάκι, να συμμετέχει σε συναυλίες εκτός Ελλάδας αλλά και στα προγράμματα του Σείριου, συνδέοντας τ’ όνομά της  με την προσπάθεια του συνθέτη να αναδιοργανώσει τη μουσική ζωή του τόπου, την κατασπαραγμένη, από τη δικτατορία.

Μια άλλη όμως συνάντηση θα είναι καθοριστική για την καριέρα της, η συνάντηση με τον Αλέκο Παπατσιφά, τον καλύτερο Έλληνα  παραγωγό.

Ενθουσιασμένος της προτείνει να ηχογραφήσει έναν δίσκο με δικές της συνθέσεις, μελοποιήσεις 5 ποιημάτων του Paul Eluard στα γαλλικά και 6 ελληνικά τραγούδια.  Έτσι λοιπόν η Νένα Βενετσάνου σε ηλικία 24 χρονών ξεκίνησε δημιουργώντας μια ισορροπία ανάμεσα στην κλασσική τεχνική και το λαϊκό τραγούδι και κατορθώνει να επιβάλλει ένα υποδειγματικό τρόπο τραγουδιού που την οδήγησε στην πρώτη σειρά των Ελλήνων καλλιτεχνών.

Εξίσου σημαντική για την πορεία της ήταν και η συνάντησή της με τον Νίκο Μαμαγκάκη. Τραγουδά την «Οδύσσεια» και τον «Ερωτόκριτο», ερχόμενη έτσι σε μια επαφή με ένα άλλο είδος μουσικής που μέχρι τότε αγνοούσε.  Ο Νίκος Μαμαγκάκης ενορχήστρωσε για τη φωνή της τα «13 λαϊκά τραγούδια» του Λόρκα.

Με τον Μίκη Θεοδωράκη έχει εμφανιστεί κατά καιρούς υπό τη διεύθυνσή του, με την Ορχήστρα Σύγχρονης Μουσικής της ΕΡΤ,  Μουσικά Σύνολα και την ορχήστρα Μίκης Θεοδωράκης, ερμηνεύοντας Μαουτχάουζεν, Μικρές Κυκλάδες, Επιτάφιος κ.α.

Ως τραγουδοποιός έχει ηχογραφήσει πολλούς κύκλους τραγουδιών έχοντας συγχρόνως και την καλλιτεχνική διεύθυνση, όπως το τρίπτυχο: “Πόλεις του Νότου”, “Νέα Γή”, “Καφέ Γκρέκο” με θέμα το ταξίδι ,τη φυγή ,τη συνάντηση. Το “Αγήρων Ηχος Θεάτρου”,μία σημαντική εργασία για την γέννηση και εξέλιξη του αρχαίου δράματος που περιέχει αποσπάσματα από μουσική της για το θέατρο (Τρωάδες του Ευριπίδη -Γράμμα στον Ορέστη του Ιάκωβου Καμπανέλλη-Κλυταιμνήστρα της Μαργκερίτ Γιούρσεναρ) με ερμηνεύτρια την ηθοποιό Ιωάννα Γκαβάκου. Συνέθεσε μουσική στο «η Εύα Κοταμανίδου διαβάζει Γιώργο Σαραντάρη», Στα Γράμματα σε μια Γυναίκα σε ποίηση του Γιώργου Σαραντάρη με τον ηθοποιό Κώστα Καστανά και στο είκαστικό έργο της Όπης Ζούνη και της Κατερίνας Ευαγγελάκου Φως ,Σκιές, Συμπτώσεις .  Επίσης έχει τραγουδήσει σε πολλές ταινίες όπως: « Ησυχες μέρες του Αυγούστου» του Παντελή Βούλγαρη σε μουσική Μάνου Χατζιδάκι, «Ελένη Μπούκουρη Αλταμούρα» της Κλεώνης Φλέσσα σε μουσική Ηρακλή Πασχαλίδη, «ο Ψύλλος», πολυβραβευμένη ταινία σε παγκόσμια κλίμακα του Δημήτρη Σταύρου σε μουσική του Μιχάλη Τερζή κ.α.

Συνεργασίες της στη δισκογραφία και σε συναυλίες με τους: Νότη Μαυρουδή, Αγγελική Ιονάτου, Νίκο Κυπουργό, Λένα Πλάτωνος, Μαρίζα Κώχ, Luis Luch, Michel Moutarano, Γιώργο Κουμεντάκη, Βάσο Αργυρίδη, Σωκράτη Βερνάρδο την έχουν κάνει ευρύτερα γνωστή.

Έχει εκπροσωπήσει την Ελλάδα σε διεθνή Φεστιβάλ μουσικής, έχει τραγουδήσει σε πολλές ξένες χώρες κερδίζοντας την αναγνώριση.

Η Νένα έχει συνεργαστεί ως σολίστ με τις ορχήστρες: Metropol Orchestra Utrecht, National Orchestra Kieve, Ossipof Orchestra Moscou, Oxford Orchestra England, Καμεράτα Μεγάρου Μουσικής, Ορχήστρα των Χρωμάτων, Ορχήστρα της Ελληνικής Ραδιοφωνίας, Κρατική Ορχήστρα Αθηνών, Σολίστες της Μόσχας, Ορχήστρα του 21 αιώνα Μόσχας, Ορχήστρα της Ραδιοφωνίας της Βουδαπέστης.

Με το συγκρότημά της έχει τραγουδήσει σε μεγάλες αίθουσες όπως:Τάουν Χωλ  Ζυρίχης, Chatelet στο Παρίσι, Palais des Beaux Arts Bruxelles, Nova Opera Μόσχας, και σε πολλές άλλες αίθουσες όπως: Salle Player,  Theatre des Champs Elysses, Klein Comedie, Wradembourgen Zall στην Ουτρέχτη, Opera de Toulon, Paradiso, Όπερα του Άμστερνταμ, Όπερα του Πεκίνου, Ηρώδειο, Μέγαρο Μουσικής, Στάδιο Wembley στο Λονδίνο, Ολυμπιακό Στάδιο της Βαρκελώνης, Ολυμπιακό Στάδιο της Αθήνας, της Αρχαίας Ολυμπίας,  της Εφέσσου, Μικρό Θέατρο Επιδαύρου, Ευριπίδειο Θέατρο Σαλαμίνας, Αρχαιολογικό Μουσείο Σαλαμίνας κ.α.

Έχει συνεργαστεί με το Υπουργείο Πολιτισμού στις δράσεις του Κέντρου Εκπαιδευτικών προγραμμάτων με το εκπαιδευτικό πρόγραμμα “Μουσών Δώρα” το οποίο εκπροσώπησε την Ελλάδα στο πλαίσιο της Ελληνικής Προεδρίας στο Βέλγιο και στη Γαλλία και το έργο “Ηριδανός”¨συμφωνία για 13 παιδιά για το ΙCOM στο Παρίσι. Έχει μελοποιήσει Ελληνίδες ποιήτριες, Γάλλους και Ιταλούς ποιητές, όπως Michel Deguy, Paul Eluard, Alberto Savinio,Giorgos Sarantaris,  Michelangelo Buonarroti, Gaspara Stampa και έχει δώσει διαλέξεις και σεμινάρια εκπαιδευτικού ενδιαφέροντος για το ελληνικό τραγούδι στο Βέλγιο, την Γαλλία και την Ελλάδα.

Η Νένα Βενετσάνου παράλληλα με τις συναυλίες και τα ρεσιτάλ με το ρεπερτόριό της, έχει λάβει μέρος σε ηχογραφήσεις και δίσκους των συνθετών Lluis Llach, Michel Montanaro, Γιώργου Σταυριανού, Λίνου Κόκοτου, Κατερίνας Πολέμη, Πηγής Λυκούδη, Δημήτρη Αρναούτη κ.ά. Πρόσφατα έγραψε μουσική για τους θεατρικούς μονολόγους της Ιωάννας Γκαβάκου: Ταξίδι Επιστροφής (θέατρο Αλκμήνη), Νικολέτα Συγγρού “Ο Ανδρέας μου” (θέατρο Βολτ) και Μάνα Εκάβη (θέατρο Αλκμήνη). Προωθεί συνεργαζόμενη με το Σωματείο Γιώργος Σαραντάρης, το ποιητικό έργο του, διοργανώνοντας διάφορες εκπαιδευτικές και καλλιτεχνικές εκδηλώσεις.

  Δισκογραφία:   2019- Άγρυπνο Φεγγάρι Νότη Μαυρουδή, 2018- Περιπέτεια Δημήτρης Αρναούτης, 2018- Ανεμογυαλός Λίνου Κόκοτου, 2017- Ο Πόνος Όλου του Κόσμου Πηγής Λυκούδη, 2017- Η Πηγή των Θαυμάτων Γιώργου Σταυριανού, 2015- Το Βορεινό Παράθυρο Μιχάλη Τερζή, 2014- Η Μεγάλη Χίμαιρα Κατερίνας Πολέμη, 2013 – Το Μυστικό του Κόσμου Δημήτρη Λίβανου, 2012 – Tαξιδεύοντας με την Αργώ Γιάννη Ταντση-Γ.Τσιτρούλη, 2010- Το Θέατρο στην Αρχαία Αθήνα Νένας Βενετσάνου Πρόγρ.Μελίνα9, 2009- Νάνι άνθος μου και φως μου Θανάση Μωραϊτη, 2008- Αττίκ αφιέρωμα Δαυίδ Ναχμία, 2008 – Προσανατολισμοί, Ηλία Ανδριόπουλου – Οδυσσέα Ελύτη, 2004- Πετώντας πας στην Πόλη Τατιάνας Ζωγράφου, 2003 – Καφέ Γκρέκο Νένας Βενετσάνου, 2003 – Η Εύα Κοταμανίδου διαβάζει Γ.Σαραντάρη Ν. Βενετσάνου, 2002- Ο Ψύλλος Μιχάλη Τερζή, 2002- Χρωματιστά Τραγούδια της Μαρίζας Κωχ, 2001- Τα Μυστικά του Κήπου Νίκου Κυπουργού, 2001- Το Τραγούδι του Νεκρού Αδελφού Μίκη Θεοδωράκη, 2001 – Το Πρόσωπο της Αγάπης Καλλιόπης Τσουπάκη, 2001- Mήτηρ Θεού Χρήστου Λεοντή, 2000- Μπαρμπαριά Δημήτρη Μαρκάτου, 2000- Τι γύρευες μες την Κίνα Τσάκι Τσαν. Βαγιόπουλου –Ρασούλη, 2000 – Ζεϊμπέκικο “Λαϊκές Προσευχές, 2000 – Η Νένα Βενετσάνου τραγουδά Μίκη Θεοδωράκη, 1999- Καντάτα Ελευθερίας Χρήστου Λεοντή, 1999- Στο ΦΩΣ Καλλιόπη Βέττα, 1999- Ένα Ευχαριστώ. Χάνομαι γιατί ρεμβάζω, 1998- Το πιο μεγάλο ψέμα Γιώργου Σταυριανού, 1998- Γιαπωνέζικοι Κήποι Σταύρου Παπασταύρου, 1998 – Η Νένα Βενετσάνου τραγουδά Μάνο Χατζιδάκι, 1998 – Αργοναύτες Ηλία Ανδριόπουλου, 1997- Antologie Mousurgia Graeca, 1997- Πύλη της Άμμου Λουδοβίκου των Ανωγείων, 1997- El cor del Temps Μaria del Mar Bonet, 1997- Στην Όχθη της Καρδιάς μου, Συλλογικό, 1997 – Αγήρων ήχος θεάτρου Ν. Βενετσάνου, 1996 – Νέα Γη Νένας Βενετσάνου, 1996 – Πόλεις του Νότου Νένας Βενετσάνου, 1995- Με μια Ομπρέλα Τρύπια Πένυ Ξενάκη, 1995 – Εικόνες Ν. Βενετσάνου, Ν. Μαμαγκάκη, Μ. Χατζιδάκι, Μ. Θεοδωράκη, 1994- Vents d’Est (4cds) Michel Montanaro-Vujicsics, 1994- Un pont del Mar Blava Lluis Llach, 1994- Πυγολαμπίδες Χρήστου Λεοντή, 1991 – Sappho de Mytilène Α. Ιονάτου, 1989- Εκγαίνια Χάνομαι γιατί ρεμβάζω, 1988- Δικαίωμα Άλκηστις Πρωτοψάλτη, 1988- Στη Χώρα του Ορφέα Μιχάλη Τερζή, 1988 – Τα Κορίτσια της Κυριακής Μ.Τερζή, 1987 – Ερως Ανίκατε Μάχαν Ν. Μαυρουδή, 1986 – Ερωτόκριτος Ν. Μαμαγκάκη, 1985 – Οδύσσεια Ν. Μαμαγκάκη, 1983 – Το κουτί της Πανδώρας Νένα Βενετσάνου, 1983 – Του έρωτα και του Πάθους Λόρκα- Ν. Μαμαγκάκη, 1983 – Οι Μπαλλάντες της οδού Αθηνάς Μ. Χατζιδάκι, 1981 – Tέλος δεν έχει το τραγούδι Διασκευές Τ. Καρακατσάνη, 1980 – Τα Ελληνικά Τραγούδια- 5 Τραγούδια σε ποίηση Paul Eluard Νένα Βενετσάνου.

Βραβεύσεις:  Ο Σύλλογος Φίλων Θεάτρου Λαμίας το 1986 την τίμησε για την προσφορά της στο Ελληνικό τραγούδι.  Το 1991 τιμήθηκε από την Ακαδημία Δίσκου με το βραβείο Charls Cross.  Το 1992 βραβεύτηκε από το International Peace Bureaux (Διεθνές Γραφείο Ειρήνης), για την προσφορά της στην Ειρήνη και τον Πολιτισμό στην Ελλάδα. Το Νοέμβριο του 2010 τιμήθηκε από τη Γαλλική Δημοκρατία με το παράσημο Ιππότης του Τάγματος Γραμμάτων και Τεχνών (Chevalier dans l’ Ordre des Arts et des Lettres).

Κριτικές: Μάνος Χατζηδάκις: Είναι μία φωνή που ισορροπεί με ευφυϊα ανάμεσα στο κλασικό και το λαϊκό τραγούδι, χωρίς να χάνει ποτέ τον αισθησιασμό της. Μια πλήρης φωνή. Μίκης Θεοδωράκης: Έχει βαθειά αφοσίωση στη Μουσική, μεγάλο ταλέντο και με θρησκευτική θα έλεγα σοβαρότητα αντιμετωπίζει το λειτούργημά της.  Οι ερμηνείες της φτάνουν στην καρδιά της μουσικής. Νίκος Μαμαγκάκης: Απ’ όλες τις τραγουδίστριες που έχουν φωνητική ιδιοσυγκρασία η Νένα Βενετσάνου είναι καλύτερη. Πάρα πολύ σπουδαία φωνή, συνεργάτης και φίλη μου.

(Το κείμενο συντάχθηκε από την κα Μαρία Μπούτση)