Μυκηναϊκή Ακρόπολη στα Κανάκια

-13-10-2020

Τα ανάκτορα του Αίαντα του Τελαμώνιου και το οικιστικό συγκρότημα της  Ύστερης Μυκηναϊκής εποχής,  αποκαλύφθηκε στα Κανάκια Σαλαμίνας, ύστερα  από ανασκαφή που ξεκίνησε  το 2000 ο  κος  Γιάννος  Λώλος,  καθηγητής  Προϊστορικής Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων.

Η Μυκηναϊκή ακρόπολη από όλες τις προϊστορικές οικιστικές θέσεις, που έχουν εντοπισθεί στη Σαλαμίνα, η ακρόπολη των Κανακίων στη νοτιοδυτική ακτή παρουσιάζει την μεγαλύτερη διάρκεια χρήσης, τεκμηριωμένης ήδη από την Τελική Νεολιθική περίοδο (4η χιλιετία π.Χ.). Όπως και άλλα Μυκηναϊκά ανακτορικά κέντρα στην Ηπειρωτική Ελλάδα, το νησιωτικό αυτό κέντρο σημειώνει την μεγαλύτερη ακμή του κατά τον 13ο αι. π.Χ. και φαίνεται να εγκαταλείπεται οριστικά στις αρχές της Υστερο -ελλαδικής ΙΙΙ Γ πρώιμης περιόδου, λίγο μετά το 1200 π.Χ.

Στα ανώτερα άνδηρα της παραλιακής ακρόπολης, έχουν αποκαλυφθεί από τις πολυετείς ανασκαφές του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων κτηριακά συγκροτήματα ανακτορικού επιπέδου, προφανώς σχεδιασμένα και ελεγχόμενα από την τοπική Υστερομυκηναϊκή άρχουσα τάξη, ενώ στις πλαγιές εντοπίζονται συνοικίες της κάτω πόλης. Στα κορυφαία συγκροτήματα περιλαμβάνονται: το Κεντρικό Κτήριο (Γ), με εμβαδόν άνω των 750 m2, που ενσωματώνει ένα σύνολο δωματίων και διαδρόμων, δίδυμο επίσημο μέγαρο και μικρό ιερό, και το Ανατολικό Συγκρότημα, πολλαπλών χρήσεων δημοσίου χαρακτήρα, με κύρια πρόσβαση από μία ιδιότυπη πύλη οχυρής μορφής. Ανάμεσά τους αναπτύσσεται το Κτήριο Δ, με αποθηκευτικές, κυρίως, λειτουργίες.

Εύρημα εντελώς μοναδικό, με ευρύτερες προεκτάσεις, από την ανασκαφή, είναι ένα χάλκινο έλασμα από φολιδωτή πανοπλία Ανατολικού τύπου, σφραγισμένο με το όνομα (βασιλική δέλτο) του Φαραώ Ραμσή Β΄ (1279-1213 π.Χ.).  Λαμβάνοντας υπ’ όψιν την θέση, την έκταση και την λειτουργία της ακρόπολης, σε συνδυασμό με τις μαρτυρίες για τις θαλάσσιες επικοινωνίες και  τις  εξωτερικές σχέσεις  της, η μείζων Μυκηναϊκή οικιστική εγκατάσταση των Κανακίων μπορεί να ταυτισθεί με την “αρχαίαν  πόλιν”, δηλαδή την παλαιότερη πρωτεύουσα της νήσου, που αναφέρεται από τον γεωγράφο Στράβωνα (ΙΧ 1.9), αλλά και σε επιγραφή του ύστερου 1ου αι. π.Χ. από την Ακρόπολη των Αθηνών. Πρόκειται για την πρωτεύουσα του ναυτικού βασιλείου της Σαλαμίνος, γνωστού από την επική παράδοση, την έδρα της δυναστείας των Αιακιδών και του Τελαμώνιου  Αίαντος, και μητρόπολη της Σαλαμίνος της Κύπρου (με πρώτο οικιστή τον Τεύκρο).

Ευρήματα από την Μυκηναϊκή Ακρόπολη στα Κανάκια βρίσκονται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Σαλαμίνας.

(Το κείμενο συντάχθηκε από την κα Μαρία Μπούτση)